30 MAYIS 1960 5 OCAK 1961 | İç: | 1. Cemal Gürsel Darbe HükümetiAçıklama : | Türkiye Cumhuriyeti 24. Hükümeti | Başbakan : | Cemal Gürsel | Unvanı : | Milli Birlik Komitesi Başkanı | Görev Veren : | Darbe / 30 Mayıs 1960 | TBMM : | Yok | Güvenoyu : | Gerek Duyulmadı | Bakan Sayısı : | 20 Bakan | Görev Sonu : | 5 Ocak 1961 / Gürsel, dönemin şartlarına uygun yeni hükümet kurulabilmek için istifa etti. | .gg30..aa5..yy1960..aaMAYIS.|1. Cemal Gürsel Darbe Hükümeti|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yönetim|Ankara|Demokrasi|Hükumet|Terör|Amerika| |
|
30 MAYIS 1960
| Dış: | ABD, Darbe Hükümetini Tanıdığını İlan Etti.gg30..aa5..yy1960..aaMAYIS.|ABD, Darbe Hükümetini Tanıdığını İlan Etti|DIŞ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Terör|Amerika| | | 10 HAZİRAN 1960
| İç: | Yassıada MahkemesiCelâl Bayar ve Adnan Menderes, yargılanmak üzere Yassıada'ya götürüldü. .gg10..aa6..yy1960..aaHAZİRAN.|Yassıada Mahkemesi|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Terör|Amerika| |
| 12 HAZİRAN 1960
| İç: | Milli Birlik Komitesi27 Mayıs Darbesini yapanlar, 12 Haziran 1960 günü, geçiş dönemini düzenleyen bir nevi "geçici anayasa" niteliğinde olan 1 sayılı Kanunu yayınladılar. Bu Kanun ile Millî Birlik Komitesi resmiyet kazandı. Komite, Orgeneral Cemal Gürsel başkanlığında ve 37 subaydan oluşuyordu ve "Türk milleti adına hakimiyet hakkını kullanıyordu", Türkiye Büyük Millet Meclisinin yetkilerine sahipti. Millî Birlik Komitesinin 14 üyesi 13 Kasım 1960 tarihinde tasfiye edildi. Bir üye ise kendiliğinden istifa etti. .gg12..aa6..yy1960..aaHAZİRAN.|Milli Birlik Komitesi|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yönetim|Yasama-Hukuk|Demokrasi|Anayasa| |
| 20 HAZİRAN 1960
| Dünya: | Mali ve SenegalMali ve Senegal bağımsızlığını ilan etti. .gg20..aa6..yy1960..aaHAZİRAN.|Mali ve Senegal|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik||Fransa| |
| 26 HAZİRAN 1960
| Dünya: | MadagaskarMadagaskar, Fransa'dan bağımsızlığını kazandı. .gg26..aa6..yy1960..aaHAZİRAN.|Madagaskar|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik||Fransa| |
| 28 HAZİRAN 1960
| İç: | Ruhsatsız silah taşıyanlara ilişkin af. Ruhsatsız silah taşıyanlara ilişkin af. .gg28..aa6..yy1960..aaHAZİRAN.||İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yasama-Hukuk|Demokrasi|Af| |
| 28 HAZİRAN 1960
| İç: | 27 Mayısçıların affı. Hürriyet Mücadelesi Uğrunda İşlenen Bazı Suçların Affına Dair Geçici Kanun. 27 Mayısçıların affı. Hürriyet Mücadelesi Uğrunda İşlenen Bazı Suçların Affına Dair Geçici Kanun. .gg28..aa6..yy1960..aaHAZİRAN.||İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yasama-Hukuk|Demokrasi|Af| |
| 30 HAZİRAN 1960
| Dünya: | KongoBelçika Kongosu, Belçika'dan bağımsızlığını kazandı. .gg30..aa6..yy1960..aaHAZİRAN.|Kongo|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik|Afrika|Belçika|Kongo|| |
| 1 TEMMUZ 1960
| Dünya: | SomaliSomali bağımsızlığını ilan etti. .gg1..aa7..yy1960..aaTEMMUZ.|Somali|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik||| |
| 4 TEMMUZ 1960
| Dünya: | Hawai'nin 50. Eyalet olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne katılmasından sonra ABD'nin 50 yıldızlı bugünkü resmi bayrağı Philadelphia, Pennsylvania'da yurttaşlara tanıtıldı. 49. yıldızlı bayrak daha 10 ay önce kabul edilmişti. Hawai'nin 50. Eyalet olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne katılmasından sonra ABD'nin 50 yıldızlı bugünkü resmi bayrağı Philadelphia, Pennsylvania'da yurttaşlara tanıtıldı. 49. yıldızlı bayrak daha 10 ay önce kabul edilmişti. .gg4..aa7..yy1960..aaTEMMUZ.||DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Amerika||ABD| |
| 13 TEMMUZ 1960
| Kişi: | Said Nursi’nin mezarı açıldı, naaşı Barla, Isparta civarında bilinmeyen bir yere gömüldü. Said Nursi’nin mezarı açıldı, naaşı Barla, Isparta civarında bilinmeyen bir yere gömüldü. .gg13..aa7..yy1960..aaTEMMUZ.||KİŞİ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||| |
| 3 AĞUSTOS 1960
| İç: | Eminsular Tasfiyesi27 Mayıs Darbesinin ardından, Ordudan, mevcut subayların yarısından fazlası olan, 235 general ve 4171 subay emekliye sevk edildi. Buna gerekçe olarak subayların gençleştirilmesi, rütbe enflasyonunun önlenmesi, kadro fazlalığının giderilmesi ve orduda rütbe sıralamasının yeniden kurulması gösterildi. Emekliye sevkedilen subaylar kısa sürede örgütlenerek orduya geri dönmek için Emekli İnkılap Subayları adında bir dernek kurdular ve bu çerçevede faaliyette bulundular. Ancak bu dernek Eylül 1961 tarihinde askeri yönetim tarafından kapatıldı. Kitlesel biçimde emekliye ayrılacak subayların mağdur olmasını önlemek amacıyla da, emekli olacak subaylara muvazzaflık aylıklarının eskiden olduğu gibi yüzde ellisi değil, yüzde yetmişi oranında emekli aylığı bağlanacaktı. Yeni uygulamanın doğuracağı mali yükü karşılamak için 25 Temmuz'da ivedilikle Ankara'ya davet edilen NATO başkomutanı General Norstad, ABD'nin bu konuda 12 milyon dolarlık yardım yapacağına ilişkin güvence verdi. Bu tasfiyelerin gerçekte nedeni; NATO kontrolünde olan Milli Birlik Komitesine tam olarak bağlı bir Ordu tesis etmekti. Diğer bir taraftan da, Atatürk'ün sağlığında görevde olan tüm kadrolar emekli edilmiş oldu. Daha sonra Adalet Partisi hükümetleri döneminde çıkartılan bir yasayla emekli inkılap subaylarının, emsalleri muvazzaf subayların rütbelerine intibakları yapıldı ve özlük haklarından doğan alacakları kendilerine ödendi. .gg3..aa8..yy1960..aaAĞUSTOS.|Eminsular Tasfiyesi|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Ordu-Savunma|Terör| |
| 5 AĞUSTOS 1960
| Dünya: | Burkına FasoBurkina Faso, (eski adıyla Yukarı Volta), Fransa'dan bağımsızlığını ilan etti. .gg5..aa8..yy1960..aaAĞUSTOS.|Burkına Faso|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik||Fransa| |
| 6 AĞUSTOS 1960
| Dünya: | Küba DevrimiKüba Devrimi: ABD ambargosuna misilleme olarak, ülkedeki tüm Amerikan ve yabancı mülkiyet millileştirildi. .gg6..aa8..yy1960..aaAĞUSTOS.|Küba Devrimi|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Amerika| |
| 7 AĞUSTOS 1960
| Dünya: | Fildişi SahiliFildişi Sahili bağımsızlığını ilan etti. .gg7..aa8..yy1960..aaAĞUSTOS.|Fildişi Sahili|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik||| |
| 11 AĞUSTOS 1960
| Dünya: | ÇadÇad bağımsızlığını ilan etti. .gg11..aa8..yy1960..aaAĞUSTOS.|Çad|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik||Fransa| |
| 12 AĞUSTOS 1960
| Dünya: | Haberleşme Uydusuİlk Amerikan haberleşme uydusu Echo 1 fırlatıldı. .gg12..aa8..yy1960..aaAĞUSTOS.|Haberleşme Uydusu|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Bilim Tarihi|ABD| |
| 13 AĞUSTOS 1960
| Dünya: | Orta Afrika CumhuriyetiOrta Afrika Cumhuriyeti, Fransa'dan bağımsızlığını ilan etti. .gg13..aa8..yy1960..aaAĞUSTOS.|Orta Afrika Cumhuriyeti|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik||Fransa| |
| 16 AĞUSTOS 1960
| Dış: | Kıbrıs ile İlgili Temel Antlaşma.gg16..aa8..yy1960..aaAĞUSTOS.|Kıbrıs ile İlgili Temel Antlaşma|DIŞ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Antlaşma|Ortadoğu|Kıbrıs|İngiltere| | | 10 EYLÜL 1960
| İç: | Varlık vergisi Kaldırıldı.gg10..aa9..yy1960..aaEYLÜL.|Varlık vergisi Kaldırıldı|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||| | | 10 EYLÜL 1960
| İç: | Millî korunma suçları affı. Millî korunma suçları affı. .gg10..aa9..yy1960..aaEYLÜL.||İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yasama-Hukuk|Demokrasi|Af| |
| 29 EYLÜL 1960
| İç: | Demokrat Parti Kapatıldı.gg29..aa9..yy1960..aaEYLÜL.|Demokrat Parti Kapatıldı|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|STK ve Partiler|Demokrasi|Terör| | | 26 EKİM 1960
| İç: | Darbe Affı27 Mayıs 1960'ta gerçekleştirilen askerî darbe sonrasında 26 Ekim 1960'ta genel af yasası çıkarıldı. Yasayla, kusurdan doğan suçlarla üst sınırı beş yılı geçmeyen hürriyeti bağlayıcı cezalar hakkında takibat yapılmaması hükmü getirildi; beş yıldan fazla olan cezaların üçte biri indirildi ancak bu sürenin beş yıldan aşağı olamayacağı hükme bağlandı. Bu af yasasında, "devlet aleyhine, ırza yönelik ve Atatürk aleyhine işlenen suçlar" gibi bazı suçlara verilen cezalar af kapsamı dışında bırakıldı. .gg26..aa10..yy1960..aaEKİM.|Darbe Affı|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yasama-Hukuk|Demokrasi|Af| |
| 13 KASIM 1960
| İç: | 13 Kasım TasfiyesiMilli Birlik Komitesi içerisinden 14 üyenin vazifesine son verildiği duyurulmuştur. Cemal Gürsel, 13 Kasım 1960 günü MBK içerisinden 14 üyenin, komiteden "affedilmelerinin" mucip sebeplerini şu cümlelerle açıklamıştır: "Arkadaşlar, komite arkadaşlarımızın hepsi feragat sahibi, hepsi fevkalade çalışkan...fakat zaman zaman o kadar birbirinden ayrı fikirler, uzlaşmaz kanaatler ortaya çıkıyor ki, bir meseleyi halletmekten ziyade, bir meydan muharebesini kazanmak şekline giriyordu... Biz çatlaklığa meydan vermeden işi düzeltmek ve hatta hatta görünüşü kurtarmak adına gayri samimi beyanlar vermek mecburiyetinde kaldık... Fakat, son onbeş yirmi gün içinde hal öyle bir manzara ve mahiyet aldı ki komiteden sağlam karar çıkmak şöyle dursun, vatandaş efkarında şüpheler, ıstıraplar ve hatta endişeler başladı... Tabii, bütün memleket çocukları da, münevverleri de bizim kadar vatanperver oldukları için bu gidişin tehlikelerini görmeye ve ıstıraplarını duymaya başlamıştı. Ben, bütün dünyaya ve milletime karşı üzerime aldığım vazifenin mahiyetini ve icaplarını ciddi surette düşünmek mecburiyetindeydim... Bütün bu düşünüş ve görüşler çerçevesi içerisinde, yolumuzu aydınlatmak ve bu aydınlığı temin edecek kararları vermek durumunda idik. Öyle yaptık.." 13 Kasım harekâtının askeri anlamda lideri Cemal Madanoğlu olmuştur.
İngiliz belgelerinde, tasfiye edilen isimlerin ortak noktasının "CHP düşmanı olmaları" ve İnönü'nün Gürsel'i bu hamleyi gerçekleştirmesi yönünde teşvik ettiği noktasında doğrulanmayan raporların bulunduğu beyan edilmektedir. Mürted Hava Üssünde bir süre nezaret altında kalan 14 subayın, yurtdışı tayinleri kararlaştırılmıştır. Karara göre;
Alparslan Türkeş Yeni Delhi'ye,
Orhan Kabibay Ottowa'ya,
Münir KöseoğluStockholm'a,
Orhan Erkanlı Mexico City'ye,
Mustafa Kaplan Lizbon'a,
Muzaffer Karan Oslo'ya,
Şefik Soyuyüce Kopenhag'a,
Fazıl Akkoyunlu Kabil'e,
Rıfat Baykal Tel Aviv'e,
Dündar Taşer Rabat'a,
Numan Esin Madrid'e,
İrfan Solmazer Lahey'e,
Muzaffer Özdağ Tokyo'ya ve
Ahmet Er Trablus'a tayin edilmiştir. .gg13..aa11..yy1960..aaKASIM.|13 Kasım Tasfiyesi|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|STK ve Partiler|A.Türkeş|Terör|CHP|Kafkas Türkleri| |
| 18 KASIM 1960
| İç: | .gg18..aa11..yy1960..aaKASIM.||İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yasama-Hukuk|Demokrasi|Af| |
| 13 ARALIK 1960
| İç: | Kurucu MeclisKurucu Meclis, Millî Birlik Komitesi ve Temsilciler Meclisinden oluşuyordu. Millî Birlik Komitesinin üyesi sayısı 23'e inmişti. Temsilciler Meclisi için şu kurum ve örgütler temsilci gönderecekti:
• Devlet Başkanı 10,
• Millî Birlik Komitesi 18,
• İller 75,
• CHP 49,
• CKMP 25,
• Barolar 6,
• Basın 12,
• Eski Muhripler Birliği 2,
• Esnaf kuruluşları 6,
• Gençlik 1,
• İşçi sendikaları 6,
• Odalar 10,
• Öğretmen kuruluşları 6,
• Tarım kuruluşları 6,
• Üniversiteler 12,
• Yargı organları 12. Bu seçimlerde haliyle genel oy ilkesi uygulanmıyordu. Ayrıca "faaliyetleri, yayınları ve davranışlarıyla 27 Mayıs Devrimine kadar Anayasaya ve insan haklarına aykırı icraat ve siyaseti desteklemeye devam etmiş olanlar"ın Temsilciler Meclisine üye seçilmeleri yasaklanmıştı. .gg13..aa12..yy1960..aaARALIK.|Kurucu Meclis|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||| |
| 14 ARALIK 1960
| Dış: | Oecd'ye Katılındı.gg14..aa12..yy1960..aaARALIK.|Oecd'ye Katılındı|DIŞ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Demokrasi|Uluslararası Organizasyonlar|Amerika| | | 1 OCAK 1961
| Dış: | IMF ile Stand-By -1-IMF ile 1.stand-by antlaşması. 1 yıl süreli 38 milyon dolar atlaşma yapıldı… 16 milyon dolar kullanıldı. .gg1..aa1..yy1961..aaOCAK.|IMF ile Stand-By -1-|DIŞ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Demokrasi|Dış Borç| |
| 5 OCAK 1961 20 KASIM 1961 | İç: | 2. Cemal Gürsel Darbe HükümetiAçıklama : | Türkiye Cumhuriyeti 25. Hükümeti | Başbakan : | Cemal Gürsel | Unvanı : | Milli Birlik Komitesi Başkanı | Görev Veren : | Darbe / 5 Ocak 1961 | TBMM : | Yok | Güvenoyu : | Gerek Duyulmadı | Bakan Sayısı : | 20 Bakan | Görev Sonu : | 20 Kasım 1961 / Darbe Hükümeti, 1961'de yapılan genel seçimlere kadar sürdü. | .gg5..aa1..yy1961..aaOCAK.|2. Cemal Gürsel Darbe Hükümeti|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yönetim|Ankara|Demokrasi|Hükumet|Terör| |
| 6 OCAK 1961
| İç: | 3. Meclis Binası
TBMM, bugüne kadar 3 meclis binası kullanmıştır.
• Birinci TBMM binası, 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılmasından, 15 Ekim 1924 tarihine kadar hizmet vermiştir. 23 Nisan 1981 tarihinde ise "Kurtuluş Savaşı Müzesi" olarak ziyarete açılmıştır. Binanın günün ihtiyaçlarını karşılayamaması üzerine TBMM, iki yüz metre yakınında bulunan ve 1923 yılında Mimar Vedat Tek tarafından Cumhuriyet Halk Fırkası mahfeli (Genel Merkezi ve Hukuk Mektebi) olarak tasarlanan binaya taşınmıştır. • İkinci TBMM binası, 18 Ekim 1924 tarihinden 1960 darbesine kadar hizmet vermiştir. Bina, bodrum üzerine iki kat olarak kesme taştan inşa edilmiştir. Pencerelerde görülen kemerler, cephelerdeki çini panolar, geniş saçaklar, Osmanlı ve Selçuklu motiflerinin kullanıldığı kalemişi süslemeli ahşap tavanlar Cumhuriyet dönemi mimarisini yansıtmaktadır. Bina 30 Ekim 1981 tarihinde "Cumhuriyet Müzesi" olarak ziyarete açılmıştır. • Doğrudan Meclis binası olarak tasarlanan bugünkü TBMM binasının yapımına Mustafa Kemal Atatürk döneminde karar verilmiştir. 04 Aralık 1936 tarihli Riyaset Divanı (Başkanlık Divanı) Kararı ve 11 Ocak 1937 tarihli 3090 sayılı Kanunla yeni bir meclis binasının yapımına karar verilmiştir. 1960 yılında inşaatı tamamen bitirilen bugünkü TBMM binası, 6 Ocak 1961 tarihinde Kurucu Meclis toplantısıyla hizmete açılmıştır. Açıldığı tarihte iki meclisli sisteme göre tasarlanmış olan TBMM binası, 1982 yılında tek meclis sistemine göre yeniden düzenlenmiştir. .gg6..aa1..yy1961..aaOCAK.|3. Meclis Binası|İÇ|Kalkınma|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Yatırımlar|Terör| |
| 11 ŞUBAT 1961
| İç: | Adalet Partisi Kuruldu
27 Mayıs 1960 askeri darbesinden sonra kapatılan DP'nin devamı olarak kurulan muhafazakar-liberal bir partidir. İlk Genel Başkanı, Darbe döneminin Genel Kurmay Başkanı olan ve Eminsular tasfiyesinde emeki edilen Ragıp Gümüşpala, 1964 yılına kadar partiyi yönetmiştir.
.gg11..aa2..yy1961..aaŞUBAT.|Adalet Partisi Kuruldu|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|STK ve Partiler|Demokrasi|Terör| |
| 13 ŞUBAT 1961
| İç: | Yeni Türkiye Partisi.gg13..aa2..yy1961..aaŞUBAT.|Yeni Türkiye Partisi|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|STK ve Partiler||Terör| | | 14 ŞUBAT 1961
| Dünya: | LavrensiyumLavrensiyum elementi (103 numaralı element) Kaliforniya üniversitesinde ilk defa sentezlendi. .gg14..aa2..yy1961..aaŞUBAT.|Lavrensiyum|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Bilim Tarihi| |
| 17 ŞUBAT 1961
| Dış: | Almanya'ya İşçi GönderilmesiTürk ve Alman İş ve İşçi Bulma Kurumları arasında yapılan antlaşmaya göre, her yıl Almanya'ya çeşitli iş kollarında çalıştırılmak üzere Türk işçileri gönderilmesi kararlaştırıldı. .gg17..aa2..yy1961..aaŞUBAT.|Almanya'ya İşçi Gönderilmesi|DIŞ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Ekonomi||Almanya| |
| 2 MART 1961
| Dış: | Avrupa'ya GüvenceTürkiye demokratik özgürlükler konusunda Avrupa Konseyi'ne güvence verdi. .gg2..aa3..yy1961..aaMART.|Avrupa'ya Güvence|DIŞ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Avrupa||Uluslararası Organizasyonlar|Avrupa Birliği| |
| 3 NİSAN 1961
| Dış: | Zirai Mahsul Fazlalıkları Antlaşması 22 Aralık 1959 tarihli anlaşma: ZİRAİ MADDELER TİCARETİNİN ÇELİŞTİRİLMESİ VE YARDIM HAKKINDAKİ MUADDEL KANUNUN I. BÖLÜMÜ GEREĞİNCE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HÜKÜMETİ ÎLE TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA AKDEDİLEN ZİRAİ MAHSUL FAZLALIKLARI ANLAŞMASI .gg3..aa4..yy1961..aaNİSAN.|Zirai Mahsul Fazlalıkları Antlaşması |DIŞ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Antlaşma||Amerika| |
| 12 NİSAN 1961
| Dünya: | Uzaya İlk İnsanSovyetler Birliği, uzaya ilk insanı gönderdi. Vostok 1 ile uzaya giden Yuri Gagarin, uzayda 108 dakika kaldı. .gg12..aa4..yy1961..aaNİSAN.|Uzaya İlk İnsan|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Bilim Tarihi|Rusya| |
| 23 NİSAN 1961
| İç: | İlk TBMM Müze Olduİlk TBMM binası müze haline getirildi. .gg23..aa4..yy1961..aaNİSAN.|İlk TBMM Müze Oldu|İÇ|Kalkınma|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Yatırımlar|Terör| |
| 26 NİSAN 1961
| İç: | YSKYüksek Seçim Kurulu oluşturuldu. .gg26..aa4..yy1961..aaNİSAN.|YSK|İÇ|Kalkınma|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Terör| |
| 27 NİSAN 1961
| Dünya: | Sıerra LeoneSierra Leone (Batı Afrika), İngiltere'den bağımsızlığını kazandı. .gg27..aa4..yy1961..aaNİSAN.|Sıerra Leone|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik||İngiltere| |
| 27 MAYIS 1961
| İç: | AnayasaAnayasa, Kurucu Meclis'te oylamaya katılan 262 üyeden 260'ının oyuyla kabul edildi. .gg27..aa5..yy1961..aaMAYIS.|Anayasa|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yönetim|Demokrasi|Anayasa| |
| 28 MAYIS 1961
| Dünya: | Af ÖrgütüUluslararası Af Örgütü, Londra'da kuruldu. .gg28..aa5..yy1961..aaMAYIS.|Af Örgütü|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Uluslararası Organizasyonlar| |
| 2 HAZİRAN 1961
| İç: | Yurt Dışında EğitimYurtdışında öğrenim görmek serbest bırakıldı. .gg2..aa6..yy1961..aaHAZİRAN.|Yurt Dışında Eğitim|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Eğitim||| |
| 13 HAZİRAN 1961
| İç: | Almanya'ya İşçi KafilesiFederal Almanya'ya işçi gönderilmesinin esaslarını düzenleyen protokol imzalandı. İlk işçi kafilesi, 24 Haziran'da trenle yola çıktı. .gg13..aa6..yy1961..aaHAZİRAN.|Almanya'ya İşçi Kafilesi|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Ekonomi||Almanya| |
| 19 HAZİRAN 1961
| Dünya: | KuveytKuveyt, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. .gg19..aa6..yy1961..aaHAZİRAN.|Kuveyt|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Bağımsızlık-Özerklik|Ortadoğu|Ortadoğu|Kuveyt|İngiltere| |
| 1961
| Dünya: | Çin'de ilk nükleer santral inşa edildi. Çin'de ilk nükleer santral inşa edildi. .gg..aa7..yy1961..aa.||DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Çin| |
| 1961
| Dünya: | Suriye1961 Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılması .gg..aa7..yy1961..aa.|Suriye|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Ortadoğu|Ortadoğu|Arap|Suriye|| |
| 1961 1963 | Dünya: | Devlet yönetimini eline alan Şah altı noktaya dayanan Beyaz Devrimi başlatmıştır. Özellikle toprak reformuna girişilmiştir. Devlet yönetimini eline alan Şah altı noktaya dayanan Beyaz Devrimi başlatmıştır. Özellikle toprak reformuna girişilmiştir. .gg..aa7..yy1961..aa.||DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Ortadoğu||İran|Pehleviler| |
| 9 TEMMUZ 1961
| İç: | 1961 Anayasası ve Halk OylamasıEn genel tanımlama ile Güçler Ayrılığı ilkesine sahip olan yeni Anayasa tasarısı 27 Mayıs 1961'de yapılan Kurucu Meclis birleşik toplantısında 260 kabul ve 2 çekimser oyla kabul edildi. 157 sayılı Kanun, Anayasanın halk oylamasına sunulmasını öngörüyordu.
Halkoylaması 9 Temmuz 1961 günü yapıldı. Katılma oranı % 80'in üzerindeydi.
Geçerli oyların % 61. 5'i "Evet", % 38. 5 "Hayır" yönünde çıktı.
Yeni Anayasa 20 Temmuz 1961 tarih ve 10859 sayılı Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. .gg9..aa7..yy1961..aaTEMMUZ.|1961 Anayasası ve Halk Oylaması|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yönetim|Yasama-Hukuk|Anadolu|Demokrasi|Anayasa|Terör| |
| 20 TEMMUZ 1961 12 EYLÜL 1980 | İç: | Cumhuriyet Senatosu KurulduSenato, 3 grup üyeden meydana geliyordu. 150 kişiden oluşan grup halk tarafından seçiliyordu. 15 kişi Cumhurbaşkanı tarafından atanıyordu… bunlara kontenjan senatörü denilmekteydi. Ayrıca eski cumhurbaşkanları ve milli birlik komitesi üyeleri doğal olarak ölünceye kadar üye sayılıyorlardı. Diğer üyelerin görev süreleri 6 yıldı. Seçimler 2 yılda bir yapılıyor... her seçimde senatonun üçte biri değişiyordu. .gg20..aa7..yy1961..aaTEMMUZ.|Cumhuriyet Senatosu Kuruldu|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||| |
| 11 AĞUSTOS 1961
| İç: | Yassı Ada Duruşmaları BittiYassıada duruşmaları, 9 ay 25 gün sonra sona erdi. .gg11..aa8..yy1961..aaAĞUSTOS.|Yassı Ada Duruşmaları Bitti|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Terör| |
| 13 AĞUSTOS 1961 9 KASIM 1989 | Dünya: | Berlin DuvarıBerlin Duvarı (Almanca: Berliner Mauer), Doğu Almanya vatandaşlarının Batı Almanya'ya kaçmalarını önlemek için Doğu Alman meclisinin kararı ile 13 Ağustos 1961 yılında Berlin'de yapımına başlanan 46 km uzunluğundaki duvar. Batı'da yıllarca "Utanç duvarı" olarak da anılan ve Batı Berlin'i abluka altına alan bu betondan sınır, 9 Kasım 1989'da Doğu Almanya'nın, isteyen vatandaşlarin Batı'ya gidebileceğini açıklamasının ardından tüm tesisleriyle birlikte yıkıldı. .gg13..aa8..yy1961..aaAĞUSTOS.|Berlin Duvarı|DÜNYA|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Almanya| |
| 24 AĞUSTOS 1961
| Dış: | İzmit Rafinerisi - İpraşTürkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile ülkemizde akaryakıt dağıtımı alanında faaliyet gösteren California Texas Oil Corp. (CALTEX) şirketi arasında yapılan antlaşma uyarınca İstanbul'dan 80 kilometre uzaklıktaki İzmit Körfezi'nin kuzey kıyısındaki Tütünçiftlik yöresinde kurulması düşünülen rafinerinin temeli 23 Nisan 1960 tarihinde atılmış, 16 ay sonra 24 Ağustos 1961 tarihinde ise işletmeye alınmıştır. TPAO ve Caltex arasındaki 10 yıl süreli ortaklık anlaşması 12 Mart 1972'de sona ermiş ve bu tarihte Caltex'in hisse senetleri, TPAO tarafından satın alınarak rafineri tümüyle ulusal bir kuruluş haline getirilmiştir. İPRAŞ'ın Ana Sözleşmesi 25 Ekim 1983 tarihinde yapılan Olağanüstü Genel Kurul Toplantısında TÜPRAŞ Ana Sözleşmesine dönüştürülmüş ve TÜPRAŞ'ın tescil ve ilanı 16 Kasım 1983 tarihinde tamamlanmıştır. O tarihe kadar TPAO'na bağlı olarak faaliyet gösteren İzmir ve Batman Rafinerileri ile yapımı devam eden Kırıkkale Rafinerisi TÜPRAŞ'a devredilmiştir. .gg24..aa8..yy1961..aaAĞUSTOS.|İzmit Rafinerisi - İpraş|DIŞ|Kalkınma|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi||Yatırımlar|Terör| |
| 17 EYLÜL 1961
| İç: | İdam: Adnan Menderes1899 yılında Koçarlı'da doğan Ali Adnan Menderes, 1950 yılından itibaren 1960 darbesine kadar Başbakan olarak Türkiye Cumhuriyeti'nin yönetiminde görev aldı. Darbe sonucunda devrilen DP'lilerin yargılanmasına dair, Millî Birlik Komitesi'nin bir kararı yoktu. Öğretim üyelerinden oluşan bir komisyonun yargılanma önerisi daha sonra kabul edildi ve Yassıada mahkemeleri kuruldu. Yüksek Adalet Divanı Yassıada duruşmalarına 14 Ekim 1960'ta başladı. 11 ay süren yargılamalar Köpek, Bebek, Barbara gibi dava isimleri ile tarihe geçti. Adına yargılama dense de aslında yapılan şey yargısız infazdı. Sanıkların sürekli aşağılandığı, hakarete uğradığı, azarlandığı duruşmalarda en temel hakları olan kendilerini savunmalarına da izin verilmiyordu. Adnan Menderes itiraz ettiğinde Mahkeme Başkanı Salim Başol'un "Sizi buraya tıkan kuvvet böyle istiyor" sözleri kayıtlara geçiyordu. Polatkan'ın sözlü savunması ise Başol'un "Öyle şey olmaz, kısa kes, az konuş!, Sizi on beş dakikadan fazla dinleyemeyiz." sözleri ile son bulmuştu. Menderes'in 6 Ağustos 1961 tarihli, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu'nun 26 Temmuz 1961 tarihli ve Hasan Polatkan'ın 2 Ağustos 1961 tarihli yapamadıkları son savunmaları sonradan çeşitli vesilelerle ortaya çıkacaktı. İdama mahkum edilen Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın 175 sayfalık savunması yıllar sonra, dönemin Yassıada İrtibat Bürosu Müdürü albay Ömer Faruk Erus'un kasasında bulunmuştu. Kararın en başından belli olduğu davada, 15 Eylül 1961 tarihinde mahkemenin "idam" kararı açıklandı. .gg17..aa9..yy1961..aaEYLÜL.|İdam: Adnan Menderes|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Demokrasi|Terör| |
| 23 EYLÜL 1961
| İç: | Uçak KazasıTHY'nin Adana-Ankara seferini yapan Fokker F27 tipi Tay adlı uçağı, Etimesgut Havaalanı yakınlarında Karanlıktepe'ye çarparak düştü, 28 kişi öldü. .gg23..aa9..yy1961..aaEYLÜL.|Uçak Kazası|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Kaza ve Felaketler|Anadolu||Terör| |
| 15 EKİM 1961
| İç: | 1961 Genel SeçimlerDönem : | 12. Dönem | Açıklama : | Olağan Genel Seçim | Seçim tarihi : | 15 Ekim 1961. | Toplam Vekil : | 450 | Oy Dağılımı % : | CHP 36.74; AP 34.80; CKMP 13.95; YTP 13.72 | MV Dağılımı : | CHP 173; AP 158; CKMP 54; YTP 65 | | TBMM’de sandalye dağılımı sonucunda hiç bir parti tek başına iktidar olamadı.
DP’nin siyasi mirasçısı konumundaki AP ve YTP, CKMP’yle de anlaştığı takdirde, anayasayı dahi değiştirebilecek bir vekil ve senatör sayısına ulaşmış oldu.
Bu sonuçlar, darbeyi planlayan ve uygulamaya koyan sözde "elit"ler tarafından kabul edilebilir sonuçlar değildi. |
Millet Meclisi ve Senato seçimleri. .gg15..aa10..yy1961..aaEKİM.|1961 Genel Seçimler|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yönetim|Anadolu|Demokrasi|Seçimler|Terör| |
| 21 EKİM 1961
| İç: | 21 Ekim Protokolü15 Ekim 1961 tarihinde Demokrat Parti'nin devamı niteliğindeki Adalet Partisi, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi ve Yeni Türkiye Partisi oyların % 62'sini alarak 277 milletvekili çıkardı. Buna karşı Cumhuriyet Halk Partisi 173 milletvekili çıkarabildi. Bu sonuçlar "Menderes'in seçim zaferi" olarak nitelendirildi ve İnönü güdümünde ki Ordu, bu başarısızlıktan çok rahatsız oldu. Ordu içinde Milli Birlik Komitesi kadar etkili olmaya başlayan cuntalardan birisi olan Silahlı Kuvvetler Birliği, seçimlerin milli iradeyi tam olarak yansıtmadığını ve yeni bir darbenin gerektiğini savunmaya başladı ve "seçim sonuçlarını feshederek, iktidarı, milletin hakiki ve ehliyetli mümessillerine tevdi edeceğini" beyan eden, "Zabıt Varakası" başlıklı bir ültimatom hazırlayıp zamanın Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay'a verdiler. Cevdet Sunay da "Genişletilmiş Komuta Konseyi" adını verdiği ama kanunlarda ve yönetmeliklerde yeri olmayan bir generaller grubunu toplayarak 21 Ekim ültimatomunu daha ılımlı hale getirip parti başkanlarına gönderdi. 22 Ekim'de Milli Birlik Komitesi'nin Ankara kanadından bir cunta da, aynı içerikteki "Mürted Protokolü"nü imzaladı. Fakat Silahlı Kuvvetler Birliği onursal başkanı durumunda bulunan Cevdet Sunay'ın müdahalesiyle protokoller askıya alındı ve siyasi parti liderleriyle pazarlık edilerek uzlaşma yoluna gidildi. .gg21..aa10..yy1961..aaEKİM.|21 Ekim Protokolü|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|STK ve Partiler|Demokrasi|Terör|Darbe| |
| 24 EKİM 1961
| İç: | Çankaya Protokolü24 Ekim'de Çankaya Köşkünde Adalet Partisi Başkanı Ragıp Gümüşpala, Yeni Türkiye Partisi Başkanı Ekrem Alican, Cumhuriyet Halk Partisi Başkanı İsmet İnönü, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Başkanı Osman Bölükbaşı, Cevdet Sunay, Cemal Gürsel ve kuvvet komutanlarının önünde, TBMM'nin açılışını güvence altına alan bir protokol/taahhütname siyasi parti liderlerine imzalattırıldı. Siyasi parti liderlerine imzalatılan protokolün ilk maddesi:
"Partiler, cumhurbaşkanlığı için namzet göstermeyecekler. Gürsel'e oy verilmesi için elden gelen gayreti gruplarında sarf edeceklerdir. "
şeklindeydi. Ayrıca,
• Yassıada mahkumlarına af çıkarılmayacağı,
• Emekli İnkılap Subaylar Derneğine bağlı subayların orduya geri alınmayacağı ve • kurulacak hükümetin İsmet İnönü başkanlığında olacağı
garanti altına alındı. Bu garantilerin alınmasından sonra, 1961 seçimlerinde oluşan meclisin toplanmasına izin verildi. .gg24..aa10..yy1961..aaEKİM.|Çankaya Protokolü|İÇ|Celal Bayar|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Demokrasi|Terör|CHP| |
| 27 EKİM 1961
| İç: | Cemal Gürsel Cumhurbaşkanı OlduUnvanı : | T.C. 4. Cumhurbaşkanı | Dönemi : | 27 Ekim 1961 / 28 Mart 1966 | Seçim Şekli : | TBMM Oylaması | | | | Cemal Gürsel, Cumhurbaşkanlığının beşinci yılında, tedavi için gittiği ABD'den 26 Mart 1966 tarihinde yurda getirildi ve aynı tarihte toplanan Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı’nda kendisini muayene eden 37 uzman hekimin hazırladığı raporla, görev ve yetkilerini yerine getirebilecek bir durumda olmadığı belirti. Cumhurbaşkanlığı görevi,
28 Mart 1966 tarihinde TBMM tarafından sona erdirildi. | | | Doğum : | 10 Haziran 1895 / Erzurum | Ölüm : | 14 Eylül 1966 / Ankara | Mesleği : | Asker | Önceki İşi : | Milli Birlik Komitesi Başkanı, Genel Kurmay Başkanı | Eşi : | Melahat Gürsel | Çocukları : | Muzaffer |
Askeri Darbe'nin ardından yapılan genel seçimlerle göreve başlayan 12. dönem TBMM'nin 25 Ekim 1961 tarihli toplantısında Cumhurbaşkanı seçimi yapıldı.
Cumhurbaşkanlığına aday olan Ali Fuat Başgil, MBK üyeleri tarafından ölümle tehdit edilerek çekilmesi sağlandı. Başgil, senatörlükten de istifa ederek Ankara'dan temelli ayrıldı. Askeri darbe rejimi altında Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olma düşüncesi, bir siyasetçiye memleket terkettiriyordu. .gg27..aa10..yy1961..aaEKİM.|Cemal Gürsel Cumhurbaşkanı Oldu|İÇ|Cemal Gürsel|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Yönetim|Ankara|Devlet Adamı|Demokrasi|Cumhurbaşkanı|Terör| |
| 29 EKİM 1961
| İç: | Devrim Otomobili16 Haziran 1961 günü 20 kişilik mühendis kadrosuna ilk defa duyurularak çalışmalarına başlanılan ve motoru da dahil olmak üzere tamamen yerli olarak üretilen Devrim Otomobilleri, 29 Ekim günü Hipodromda yapılan geçit resmine katıldı. Aynı gün Cemal Gürsel, bir başka Devrim Otomobili ile Anıtkabir ziyaretine gitti. Eskişehir Demiryolu Farikalarında 4 adet otomobil üretilmesi için planlanan ve 129 günde tamamlanan proje için 1.400.000.TL ödenek ayrıldı. Aynı yıl, "at neslinin ıslahı" faaliyetleri için 25.000.000.TL ödenek çıkarılmıştı. Başarıya ulaşan bu proje, Türkiye için gerçek bir Devrim olduğu halde, mandacı ziyniyetin bürokratik engellemelerinden ötürü devam ettirilmedi. .gg29..aa10..yy1961..aaEKİM.|Devrim Otomobili|İÇ|Kalkınma|Cemal Gürsel|Cemal Gürsel|1. İstikrarsız|27 Mayıs Darbesi|Demokrasi|Yatırımlar|Terör| |
|